Nguyên nhân nào khiến tôm bị vàng gan?

Gan tụy đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với tôm, là nơi phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Đây cũng là cơ quan chịu trách nhiệm lọc và đào thải độc tố ra khỏi cơ thể tôm. Một lá gan khỏe mạnh là yếu tố quyết định để tôm phát triển tốt. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng khiến việc nuôi tôm trở nên khó khăn hơn. Một trong những triệu chứng phổ biến cho thấy tôm đã mắc bệnh là hiện tượng “tôm bị vàng gan” (hay còn gọi là bệnh vàng gan). Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Và làm thế nào để khắc phục bệnh vàng gan ở tôm?

Nguyên nhân khiến tôm bị vàng gan

Tôm bị vàng gan thường xuất hiện ở giai đoạn nuôi từ 50 đến 70 ngày tuổi, đặc biệt là trong các ao nuôi thâm canh. Khi tôm mắc bệnh, có thể nhận biết qua một số dấu hiệu đặc trưng như:

• Tôm ăn nhiều hơn bình thường, sau đó đột ngột bỏ ăn.
• Sau 1 đến 2 ngày, tôm bắt đầu dạt vào bờ và chết. Khi quan sát, gan tụy của tôm có màu vàng nhạt và toàn thân tôm trở nên nhợt nhạt.

Bệnh này gây thiệt hại nghiêm trọng, có thể khiến tôm chết hàng loạt, thậm chí lên đến 100% chỉ trong vòng 3 đến 5 ngày kể từ khi bệnh xuất hiện.

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng tôm bị vàng gan, bao gồm:

1. Tôm bị vàng gan do bệnh đầu vàng (Yellow Head Disease – YHD):
   Bệnh đầu vàng là một bệnh nguy hiểm do virus hình que gây ra, với kích thước khoảng 44±6×173±13 nm. Virus này có nhân với đường kính khoảng 15 nm và chiều dài có thể lên đến 800 nm. Cấu trúc acid nhân của virus là ARN, có đặc điểm gần giống với họ Rhabdoviridae hoặc nhóm virus dạng sợi thuộc họ Paramyxoviridae.

Bệnh thường xuất hiện ở giai đoạn tôm được 50–70 ngày tuổi, đặc biệt là trong các ao nuôi thâm canh. Nguyên nhân chủ yếu là do quá trình chọn lọc con giống không kỹ lưỡng, dẫn đến lây nhiễm bệnh. Để chẩn đoán chính xác, bà con nên mang mẫu tôm đi kiểm tra PCR hoặc thực hiện các xét nghiệm mô phỏng.

2. Tôm bị vàng gan do ảnh hưởng của môi trường nước nuôi:
   Môi trường nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong nuôi tôm. Quá trình nuôi tạo ra nhiều thức ăn dư thừa, phân tôm, xác tảo tàn,… khiến nước bị ô nhiễm. Điều này làm giảm sức đề kháng của tôm, khiến gan tụy suy yếu dần và dễ nhiễm bệnh, dẫn đến hiện tượng gan tôm chuyển sang màu vàng. Cụ thể:

• Ao nuôi thiếu khoáng chất, ảnh hưởng đến quá trình lột vỏ của tôm, khiến vỏ mới lột khó cứng lại và gây tác động xấu đến các nội tạng của tôm.
• Độ pH trong ao nuôi thấp, gây hiện tượng vàng mang, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến gan tôm.

Cách điều trị và phòng ngừa bệnh vàng gan trên tôm thẻ chân trắng

1. Cách điều trị tôm bị vàng gan:
   Để ngăn ngừa tình trạng vàng gan ở tôm, bà con cần thường xuyên theo dõi và phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh. Khi nhận thấy gan tôm chuyển sang màu vàng hoặc tôm bơi lờ đờ, cần thực hiện ngay các biện pháp sau:

• Thay 20–30% lượng nước trong ao để cải thiện chất lượng nước.
• Giảm lượng thức ăn cho tôm nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường nước ao.
• Kiểm tra độ pH trong ao. Nếu pH dưới 6, cần tăng pH bằng cách sử dụng vôi hòa tan (32 kg vôi tôi/100 m³ nước), đồng thời giúp giảm phèn trong ao.
• Sử dụng men vi sinh Aqua Bio để làm sạch nước và xử lý nước ao nuôi. Men vi sinh này có tác dụng phân hủy chất thải từ thức ăn thừa, phân tôm, tảo tàn,… tạo môi trường thuận lợi cho tôm phát triển, tăng cường sức đề kháng, giúp tôm lớn nhanh và cho chất lượng thịt tốt hơn.
• Bổ sung thảo dược Protex 99 để hỗ trợ chức năng gan, giúp gan bài tiết tốt. Hỗ trợ tôm bị sưng gan, vàng gan, hoại tử gan, teo gan, trống ruột.
• Bổ sung Vitamin C vào khẩu phần ăn của tôm để tăng cường sức đề kháng và bảo vệ tôm trong điều kiện thiếu oxy.

Gan tôm bị vàng do ô nhiễm môi trường thường không để lại hậu quả nghiêm trọng, nhưng nếu để quá lâu sẽ khiến tôm còi cọc, chậm lớn, thậm chí là chết, cho năng suất thấp. Vì vậy, bà con cần tìm đúng nguyên nhân để có thể điều trị kịp thời nếu để tránh thất thoát mùa vụ.

Phòng ngừa bệnh vàng gan là ưu tiên hàng đầu khi nuôi tôm

Theo nghiên cứu của Chainarong Wongteerasupaya (Thái Lan), virus YHV có độc lực rất mạnh, có thể tồn tại trong môi trường ngoài đến 72 giờ. Ngay cả khi dịch virus được chiết tách từ cá thể mang mầm bệnh YHV và pha loãng đến 1/12.000 lần, chúng vẫn có khả năng gây bệnh cho tôm nuôi. Do đó, bà con cần chủ động phòng ngừa bệnh từ sớm để tránh tình trạng bệnh trở nặng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Trước khi thả giống:
  Bà con nên tiến hành diệt khuẩn ao nuôi, nạo vét đáy ao và bón vôi. Sau đó, phơi ao từ 5 – 7 ngày rồi mới cấp nước vào ao để bắt đầu vụ nuôi mới.
• Trong quá trình nuôi:
  Thường xuyên xi phông đáy ao để giữ môi trường ao nuôi sạch sẽ, hạn chế tích tụ chất thải.
• Lựa chọn con giống:
  Bà con nên chọn những loại con giống chất lượng cao, khỏe mạnh, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng để đảm bảo sức khỏe và khả năng chống chịu bệnh tật của tôm.
• Theo dõi sức khỏe tôm:
  Thường xuyên kiểm tra tôm trong quá trình nuôi. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, cần mang tôm đi kiểm tra ngay. Trường hợp bệnh nặng không thể điều trị, bà con nên thu hoạch sớm để tránh ảnh hưởng đến các vụ nuôi khác.
• Sử dụng chế phẩm sinh học:
  Nên ưu tiên sử dụng các chế phẩm sinh học thay vì hóa chất. Bà con có thể tham khảo men vi sinh Aqua Bio chuyên xử lý khí độc trong ao nuôi. Ngoài ra, bổ sung men đường ruột vào thức ăn cho tôm cũng là giải pháp hiệu quả. Men đường ruột Pro Men chứa 4 chủng lợi khuẩn cần thiết, giúp tôm tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất tối đa, đồng thời phòng ngừa các bệnh liên quan đến đường ruột như bệnh phân trắng, bệnh rỗng ruột,…

Hy vọng qua bài viết trên, bà con đã hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm, dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và cách điều trị bệnh vàng gan ở tôm. Aqua Tech khuyến khích bà con nên chủ động phòng ngừa bệnh để đảm bảo năng suất và chất lượng vụ nuôi. Mọi thắc mắc, bà con có thể liên hệ ngay với chúng tôi qua số HOTLINE 0823 655 655 để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Chúc bà con có một vụ mùa bội thu!